بررسی وانت بارهای موجود در کشور
در حالیکه تنوع وانت بارها در آمریکا از نظر ظرفیت حمل بار ، به 8 گونه مختلف می رسد ، اما امروزه در اکثر طبقه بندیهای آسیایی و اروپایی تنها 3 گونه مختلف یافت می شود . وانت بارهایی با ظرفیت حمل بار نیم تن ، سه چهارم تن ، و یک تن به بالا . در ایران نیز تقریبا هر 3 گونه یافت می شود ؛ وانت پیکان با تحمل وزن نیم تن ، وانت پیکاپ ( Frontier ) با تحمل وزن سه چهارم تن ، وانت مزدا با تحمل وزن یک تن و نیسان Junior 140 ( زامیاد 24 ) با تحمل وزن 2 تن بار .
اما همانگونه که همگان آگاهی دارند بجز وانت دو کابین پیکاپ که آن هم بدلیل 2 کابین بودن توانایی حمل بار چندانی را دارا نیست ، همچنین قیمت بالایی نیز دارد ، بقیه انواع وانتهایی که در کشور تولید می گردد دارای تکنولوژیهای بالای 30 سال و بدون تجهیزات رفاهی و ایمنی لازم می باشند .
در این بین وانت پیکان که دارای تکنولوژی ساخت بالای 40 سال می باشد ، وضعیتی بدتر از دیگران داراست ؛ از دیدگاه آلایندگی این خودرو با وجود مجهز شدن به موتور انژکتوری توان پاس نمودن استانداردهای لازم را دارا نیست و مصرف سوخت آن نیز بالاست ، همچنین بدلیل فضای کم کابین و نحوه قرارگیری صندلیها ، سرنشینان این خودرو و به خصوص راننده در وضعیت بسیار ناراحت کننده ای قرار دارند .
این در حالیست که بدلیل تنوع زیاد تولید وانت بارهای نیم تنی با قیمت زیر 10 میلیون تومان توسط اکثر خودروسازان جهان ( بدلیل اینکه اکثر وانت بارهای نیم تنی بر روی پلات فرم خودروهای سواری ساخته می شوند ) ، جانشین نمودن وانت باری دیگر بجای این وانت بار از رده خارج وطنی کاری است ، بسیار ساده که متاسفانه تا بحال به تاخیر افتاده . البته مسوولین خودروی کشور در روزهای اخیر با تاخیر بسیار زیاد تصمیم گرفته اند تا وانت باری نیم تنی را بر روی پلات فورم L90 طراحی نمایند و نام آنرا نیز فعلا PU90 نهاده اند ، اما این وانت بار نیز زودتر از 3-4 سال آینده به بازار نخواهد آمد .
اما از کلاس دوم یعنی نوع سه چهارم تن ( نیسان پیکاپ ) که بدلیل تکنولوژی نسبتا بالا مشکل چندانی نداشته و بدلیل قیمت بالا نیز همگان توان خرید آنرا ندارند و وانت موسو که هنوز به مرحله تولید نرسیده که بگذریم به کلاس سوم یعنی وانت های 1 تنی و بالاتر خواهیم رسید که در نوع 1 تنی با مزداهای سری B تولیدی دهه 70 ژاپن و در دو نوع تک و دو کابین روبرو هستیم که توسط گروه بهمن تولید می گردند .
این وانت بار که ابتدا با موتور 1600 بعد با موتور 2000 و پس از آن اخیرا با موتور 2000 انژکتوری جدیدی تولید می شود از لحاظ شکل اتاق و سیستم تعلیق دارای تکنولوژی دهه 70 می باشد اما سری جدید آن که مجهز به موتور FE CIS مربوط به خودروی ون سری E مزدا گردیده ، از لحاظ آلایندگی و مصرف سوخت تا مدتی مشکلی با سازمان محیط زیست نخواهد داشت ، از لحاظ راحتی داخل کابین نیز خودرویی است قابل قبول که در نوع جدید به کولر نیز مجهز گردیده . اما از لحاظ تزئینات داخلی با وجود استفاده از قطعاتی از پراید در کابین باز هم تغییری آنچنانی در ظاهر قدیمی این خودرو پدید نیامده . در حالیکه امکان تغییر خط تولید این خودرو با همین مدل B2000 تولیدی دهه 80 ژاپن ( تغییر شکل یافته سری موجود در ایران ) و با حفظ قیمت فعلی به راحتی وجود دارد ، اما به نظر می رسد گروه بهمن نیز تا مدتها تصمیمی برای از رده خارج کردن این خودرو ندارد . البته وانت باری با این ظرفیت در آینده نزدیک در خود گروه بهمن تولید خواهد شد ، اما با قیمتی بالای 20 میلیون که جایگزینی برای مزدا B2000 نمی باشد ، این خودرو وانت میتسوبیشی L200 می باشد .
اما مشکل اصلی صنعت وانت سازی کشور در نوع بالای یک تن یعنی نیسان Junior 140 ( زامیاد 24 ) با ظرفیت حمل بار 2 تن می باشد . این خودرو که از اواخر دهه 60 تا اواسط دهه 80 میلادی توسط نیسان تولید می شد در ایران تقریبا از 20 سال پیش یعنی زمان توقف آن در ژاپن در حال مونتاژ می باشد . این وانت بار بی نظیر که تمامی بار حمل و نقل سبک کشور را بر دوش دارد با وجود دارا بودن تکنولوژی سی و چند ساله کماکان بدون رقیب به نظر می رسد چرا که تولید وانت با این ظرفیت بالای حمل بار تقریبا در دنیا منسوخ گردیده و این مقدار بار بیشتر توسط مینی کایونها حمل می شود . وانت بارهای جدیدی که تحمل بارهای این چنینی را دارا باشند نیز محدود به چند نوع خاص از وانت های پرقدرت آمریکایی از جمله Chevrolet Silverado 3500 و Dodge Ram 350 می گردد .
این وانت ها با موتورهای 6 و 8 سیلندر و امکاناتی نظیر ترمز ABS و Airbag و غیره نیز قیمتی در حدود 30 هزار دلار دارند پس هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ عدم رابطه تجاری کشورمان با آمریکا یافتن جایگزینی برای زامیاد 24 بسیار مشکل به نظر می رسد ، مگر اینکه در ایران نیز با توقف تولید این وانت ، وظیفه آن به مینی کامیونها واگذار گردد ، کما اینکه خود زامیاد نیز هم اینک نمونه هایی از این نوع مینی کامیونها را در دست تولید دارد .
اما آنچنانکه به نظر می رسد تولید زامیاد 24 در صورت رفع مشکلات آلایندگی و مصرف سوخت ، که آنرا در آستانه توقف تولید از طرف سازمان حفظ محیط زیست قرار داده ، تا مدتهای مدیدی ادامه خواهد یافت ، چرا که صحبتهایی بر سر احداث کارخانه دوم تولید این وانت بار در کاشان و رسانیدن تولید آن به صد هزار دستگاه در سال به گوش می رسد .
اما آنچه نیز تا کنون برای کاهش مصرف سوخت و آلایندگی این خودرو انجام گردیده نیز ، نتیجه ای جز کاهش تواناییهای این خودرو در حمل بار نداشته است چرا که همینک انواع قدیمی تر آن حتی آنهایی که دارای موتور 2000 سی سی می باشند ، تواناییهای بسیار بیشتری نسبت به انواع بهینه یافته جدید دارا هستند . شاید آخرین حربه زامیاد پس از دوگانه سوز نمودن این خودرو ، استفاده از کامپیوتر و سنسور اکسیژن بکار رفته در نیسان 720 ( تولیدی اواخر دهه 80 ) که از موتور مشابه Z24 بهره می برد و یا انژکتوری کردن موتور این خودرو باشد که این موارد نیز مانند بهینه سازی موتور پیکان در دراز مدت جوابگو نیست چرا که این موتور دارای تکنولوژی بسیار قدیمی می باشد و نهایتا تنها راه باقیمانده برای حفظ تولید Junior تعویض موتور می باشد که در این باره نیز گزینه موجود با توانایی تقریبا مشابه موتور KA24DE وانت پیکاپ است که خوراندن آن به زامیاد 24 هم بدلیل تفاوت فاحش این دو خودرو در سیستم تعلیق و دیفرانسیل بسیار بعید به نظر می رسد .
اما زامیاد 24 علاوه بر مشکل عقب بودن تکنولوژی ساخت اتاق و موتور یک مشکل بزرگ دیگر نیز داراست و آن مشکل ترمز آن بدلیل کاسه ای بودن ترمزهای هر 4 چرخ می باشد ، که کنترل این ارابه 4 تنی (در هنگام پر بودن اتاق بار ) را بسیار مشکل می نماید . به هر روی باید منتظر بود دید تولید این وانت بارهای قدیمی چه زمانی در کشورمان متوقف خواهد شد .
