با خودروهای فرسوده چه می کنند؟
ارسال شده توسط علیرضا شایسته در 88/3/18:: 10:32 صبح
ا رویای بیشتر مردم بخصوص جوانان ، خرید خودروهای جدید و مدل روز است و همین موضوع صاحبان صنایع خودروسازی را بر آن داشته تا برای تولید ماشین های جدید با ظاهر زیباتر و امکانات بیشتر رقابت کنند.
صنعت خودروسازی جزو بزرگترین بنگاه های اقتصادی جهان محسوب می شود و کشور ما نیز در این خصوص قصد خودروساز شدن و دستیابی به بازارهای بین المللی را دارد.
صنعت خودرو ایران در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است و از تولید کمتر از 100هزار دستگاه در سال 73 به تولید حدود یک میلیون دستگاه در سال 83افزایش یافته است ، ولی آنچه مسلم است تنها تولید خودروهای جدید کافی نیست بلکه باید به موازات تولید، برای جمع آوری و بازیافت خودروهای فرسوده نیز برنامه ریزی شود.
کارخانه تولیدکننده یک محصول علاوه بر این که مسوول عملکرد و کیفیت محصول تولید شده است برابر تاثیرات محصول جدید بر محیط نیز مسوول است.
صنایع خودروسازی نیز باید به این مهم توجه کنند و در تولید خودروهای مختلف مطابق با نیاز و سلیقه مشتری تاثیر خودروهای تولیدی بر محیط زیست را نیز مورد توجه قرار دهند. یکی از عواملی که در صنعت خودروسازی مطرح است دوره ای به عنوان عمر مفید است که در فاز طراحی هر خودرو تعریف می شود و به معنای زمان استفاده مفید از خودرو پیش از خرابی و جایگزینی آن با خودروی جدید است.
در کشورهای پیشرفته دنیا، عمر مفید خودرو بین 4تا 5سال است ؛ اما در کشور ما مصرف کننده ها به عمر مفید خودرو توجهی ندارند و ما معمولا در سطح شهرها شاهد تردد خودروهای بسیار قدیمی هستیم.
از مشکلات خودروهای فرسوده مصرف زیاد بنزین و تولید گازهای آلاینده هوا با دوره حیات طولانی تر است. متوسط مصرف بنزین در کشور ما 17 لیتر است که این مقدار 6.5 لیتر بیشتر از استانداردهای جهانی است. علاوه بر این متوسط دوره زمانی حیات آلاینده های منتشر شده از ماشین های جدید که اگزوز آنها مجهز به سیستم تبدیل کاتالیزوری است در حدود 80 درصد کمتر از خودروهای مشابه بدون تجهیز اگزوز به این سیستم است.
در حقیقت مشکل خودروی فرسوده یک مساله ملی است که بتازگی مورد توجه مردم و مسوولان قرار گرفته و طرح جمع آوری خودروهای فرسوده در حال اجراست.
خودروهای فرسوده در دسته زباله های صنعتی طبقه بندی می شوند و طبق قانون مسوولیت زباله های صنعتی بر عهده تولیدکننده است ، بنابراین مسوولیت بازیافت خودروهای فرسوده که جمع آوری می شود، متوجه صنایع خودروسازی است و شهرداری یا سازمان بازیافت متولی این کار نیست. یک خودرو به طور متوسط شامل 15 هزار قطعه است که از مواد مختلف نظیر فولاد، آهن ، شیشه ، الیاف ، پلاستیک ، آلیاژها و فلزات غیرآهنی ساخته شده اند. مرحله اول در بازیافت یک خودروی فرسوده ، تفکیک اجزای آن است.
اجزای تفکیک شده دیگر به عنوان قطعه ای از خودرو قابل استفاده نیست ، بلکه به تناسب جنس آن که ممکن است فلز، پلاستیک یا شیشه باشد به واحدهای مرتبط برای بازیافت فرستاده می شوند. در کشور ما تجهیزات پیشرفته ای برای تفکیک اجزای خودروهای فرسوده وجود ندارد و عملیات تفکیک در گاراژهای اوراقی به صورت دستی انجام می شود.
به این ترتیب که در مرحله اول کلیه مایعات شامل روغن ، بنزین یا ضدیخ تخلیه می شود و با توجه به این که تخلیه این مایعات نیز در همین گاراژهای فاقد تجهیزات مکانیزه انجام می شود بعید نیست وارد محیطزیست شوند و خطر آلودگی محیط را به همراه داشته باشد. پس از تخلیه مایعات ، اجزای کوچکتر جدا و اجزای بزرگ با دستگاه های برش به قطعات کوچکتر تبدیل می شود. اجزای پلاستیکی به کارگاه های بازیافت مواد پلاستیکی و قطعات فلزی به کوره های ذوب فلزات منتقل می شود. در کشورهای پیشرفته تجهیزات مکانیزه و فناوری پیشرفته برای تفکیک خودروهای فرسوده وجود دارد، به طور مثال در ایالات متحده سیستم هایی طراحی شده است که قبل از تفکیک اجزایی نظیر رادیاتور، باک ، باتری و پلاستیک ها جدا می شود ، سپس خودرو توسط جرثقیل به خردکننده های آسیاب مانند منتقل و به اجزای ریز تبدیل می شود. پس از خرد شدن اجزائ به سیستم های جداکننده منتقل می شود و فلزات آهنی به کمک جداکننده های مغناطیسی جدا می شوند و سپس مواد سبک موجود با فشار باد جداسازی می شود. بخش باقی مانده بیشتر شامل مواد متراکم فلزی غیرآهنی است که از نظر وزنی حدود 20 تا 80 درصد قابل بازیافت است.
قراضه تفکیک شده و غیرقابل بازیافت خودرو ASR نام دارد که امروزه تلاشهای محدودی برای کسب انرژی از این قراضه در حال انجام است.
استفاده مجدد از فلزات یا پلاستیک های بازیافتی در صنایع به صرفه جویی در مصرف انرژی کمک شایانی می کند. در هر قطعه ساخته شده در صنعت ، انرژی محصوری وجود دارد که بیانگر انرژی لازم برای تبدیل مواد خام به محصول است که در فلزات شامل انرژی مصرف شده در مراحل معدن کاری ، تصفیه یا ورق سازی و در مواد پلاستیکی شامل انرژی لازم برای تولید نفت ، تصفیه ، پالایش و پردازش می شود ، بنابراین با استفاده از مواد بازیافتی به دست آمده از قطعات خودروهای فرسوده انرژی لازم در بسیاری از این مراحل حذف می شود.
در حال حاضر حدود صددرصد فلزات موجود در قراضه خودرو قابل بازیافت است و انرژی لازم برای تولید یک تن فلز از فلزات بازیافت شده بسیار کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید یک تن فلز از سنگ معدن است.
جایگزینی خودروی فرسوده با خودروی جدید
از مزایای خودروهای جدید، وزن کمتر است که کاهش در مصرف سوخت را نیز به دنبال دارد، به طوری که به ازای هر نیم کیلوگرم کاهش در وزن خودرو، مصرف سوخت به میزان 4 لیتر کاهش می یابد.
استفاده از مواد پلاستیک و آلیاژهای سبک آلومینیوم و منیزیم به کاهش وزن نهایی ماشین کمک زیادی می کند.
جرم حجمی آلومینیوم ، یک سوم فولاد است ، علاوه بر این دوام و مقاومت به خوردگی در قطعات ماشین اهمیت دارد و آلومینیوم حتی بدون رنگ و پوشش در مقابل خوردگی مقاوم است. علاوه بر این خواصی نظیر استحکام ، وزن پایین ، قابلیت جذب انرژی ضربه ، قابلیت بازیافت بالا و قابلیت هدایت گرمایی ، الکتریکی ، افزایش قابلیت رانندگی ، افزایش ضریب ایمنی خودرو و فواید زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارد.
طراحی قطعات آلومینیومی می تواند به صورتی باشد که هنگام تصادف ، در جهت مشخصی جمع شود و با جذب انرژی ایجاد شده ، سرنشینان خودرو را از خطرات موجود محافظت کند؛ بنابراین با استفاده از آلیاژهای سبک در ساخت قطعاتی مانند اتاق ، شاسی و بدنه علاوه بر ایمنی مسافران ، ایمنی عابران پیاده نیز در برخوردها و تصادفات بیشتر می شود.
همچنین با کاهش وزن خودرو فاصله توقف بر اثر ترمز کوتاه تر می شود و نیز شتاب آن افزایش می یابد که در نتیجه این عوامل قابلیت رانندگی با خودروهای جدید بهبود خواهد یافت.
برای تولید آلومینیوم در مقایسه با فولاد انرژی بیشتری لازم است و هزینه استفاده از آلومینیوم در خودروسازی حدود 2 برابر فولاد است ، ولی این هزینه ها در مرحله استفاده از خودرو و بازیافت جبران خواهد شد و در مجموع استفاده از آلیاژهای آلومینیوم مقرون به صرفه است.
خودروسازی و نقش لیزر
بهینه سازی طراحی بدنه خودرو به منظور کاهش وزن و افزایش ایمنی از مهمترین مسائلی است که توجه صنایع خودروسازی را به خود جلب کرده است. یکی از روشهایی که امروزه در خودروسازی های پیشرفته برای نیل به این هدف مورد استفاده قرار می گیرد ، استفاده از لیزر در جوشکاری است.
جوشکاری لیزری نوعی جوشکاری ذوبی است که در آن پرتو لیزر در محدوده ای به قطر 0.5 میلی متر متمرکز می شود و از اشعه ای با انرژی بالا استفاده می شود.
قطعه بر اثر حرارت ورودی ذوب و تبخیر می شود و فشار بخار حاصل ، کانالی از بخار در منطقه مذاب ایجاد می کند و به اندازه چند میلی متر در قطعه نفوذ می کند ، پس از سرد شدن مذاب جوش ایجاد می شود. با استفاده از لیزر در اتصال قطعات خودرو علاوه بر کاهش وزن ماشین به دلیل حذف تقویتی ها، کاهش اتصالات و باریک بودن ناحیه تحت تاثیر حرارت ، مقاومت به خوردگی هم بهبود می یابد.
